Giới Thiệu Chung Về Chi Cục An Toàn Vệ Sinh Thực Phẩm
Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) là cơ quan quản lý nhà nước chuyên trách về vệ sinh an toàn thực phẩm tại cấp tỉnh/thành phố. Thông thường, chi cục trực thuộc Sở Y tế địa phương, có nhiệm vụ tham mưu cho Ủy ban Nhân dân tỉnh trong việc quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn.
Chi cục ATVSTP chịu sự quản lý trực tiếp của Sở Y tế và hướng dẫn chuyên môn từ Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế). Với chức năng này, chi cục đóng vai trò nòng cốt trong việc giám sát và đảm bảo tiêu chuẩn thực phẩm an toàn suốt chuỗi cung ứng thực phẩm – từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ – nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và phòng ngừa nguy cơ ngộ độc thực phẩm trong cộng đồng.
Luật An toàn thực phẩm 2010 và các văn bản hướng dẫn (như Nghị định 15/2018/NĐ-CP) đã quy định rõ trách nhiệm của các bên trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm. Trên cơ sở pháp luật này, chi cục ATVSTP phối hợp với các ban ngành liên quan thực thi việc quản lý an toàn thực phẩm tại địa phương.
Cơ cấu quản lý trải rộng từ cấp tỉnh xuống đến quận/huyện và xã/phường: ở cấp tỉnh có Sở Y tế hoặc chi cục ATVSTP; cấp huyện có phòng y tế; cấp xã có trạm y tế tham gia kiểm tra an toàn thực phẩm. Nhờ hệ thống này, công tác giám sát thực phẩm sạch và an toàn được triển khai đồng bộ, kịp thời phát hiện và xử lý vi phạm.
Chức Năng Và Nhiệm Vụ Của Chi Cục ATVSTP
Chi cục ATVSTP thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn. Dưới đây là những chức năng và nhiệm vụ cốt lõi của chi cục:
- Tham mưu xây dựng chính sách, tiêu chuẩn: Chi cục nghiên cứu, đề xuất ban hành các quy định, quy chuẩn kỹ thuật về an toàn thực phẩm phù hợp với địa phương. Đồng thời, cơ quan này tham mưu xây dựng kế hoạch, chiến lược dài hạn về quản lý ATVSTP, góp phần hoàn thiện khung pháp lý và tiêu chuẩn thực phẩm an toàn cho các cơ sở sản xuất và kinh doanh thực phẩm.
- Hướng dẫn và giám sát cơ sở thực phẩm: Chi cục hướng dẫn các doanh nghiệp và cơ sở sản xuất thực hiện đúng quy định về ATVSTP trong suốt quá trình sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản và vận chuyển thực phẩm. Cơ quan này phối hợp liên ngành để giám sát thực phẩm sạch “từ trang trại tới bàn ăn”, đảm bảo các khâu đều tuân thủ tiêu chuẩn vệ sinh. Khi phát hiện bất cứ nguy cơ nào (như thực phẩm không rõ nguồn gốc, vi phạm quy định bảo quản hay sử dụng phụ gia cấm), chi cục sẽ kịp thời cảnh báo và yêu cầu khắc phục nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.
- Thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất: Một nhiệm vụ trọng tâm của chi cục là tổ chức các đợt kiểm tra thực phẩm tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm và dịch vụ ăn uống trên địa bàn. Hoạt động thanh tra có thể theo kế hoạch định kỳ hoặc đột xuất, tập trung vào những nơi có nguy cơ cao. Thông qua kiểm tra, chi cục phát hiện các hành vi vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm để xử lý nghiêm. Chẳng hạn, đoàn thanh tra sẽ xử phạt nếu cơ sở dùng nguyên liệu bẩn, quy trình chế biến không đảm bảo, hoặc kinh doanh thực phẩm giả, kém chất lượng. Theo Điều 69 Luật ATTP, chi cục có quyền lập biên bản vi phạm, xử phạt hành chính và kiến nghị đình chỉ hoạt động cơ sở vi phạm khi cần thiết. Việc xử lý nghiêm vi phạm không chỉ răn đe các cơ sở khác mà còn góp phần xây dựng môi trường kinh doanh thực phẩm lành mạnh, minh bạch.
- Cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm: Đối với các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm, việc xin Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm (thường gọi tắt là giấy phép ATTP) là bắt buộc (trừ một số trường hợp được miễn theo quy định tại Nghị định 15/2018/NĐ-CP). Chi cục ATVSTP chịu trách nhiệm tiếp nhận hồ sơ, thẩm định điều kiện thực tế tại cơ sở và cấp giấy chứng nhận ATTP khi cơ sở đạt yêu cầu. Thẩm quyền cấp giấy chứng nhận được phân theo lĩnh vực sản phẩm: Chi cục ATVSTP (thuộc Sở Y tế) cấp giấy phép cho nhà hàng, quán ăn, bếp ăn tập thể, cơ sở nước uống đóng chai/đóng bình, nước đá dùng liền… Trong khi đó, các Sở chuyên ngành khác cấp phép cho lĩnh vực thuộc ngành mình (Sở Nông nghiệp cấp cho cơ sở sản xuất rau củ, thịt cá, trà cà phê…; Sở Công Thương cấp cho cơ sở sản xuất kinh doanh bánh kẹo, sữa, siêu thị… theo phân công của pháp luật). Giấy chứng nhận ATTP có hiệu lực tối đa 3 năm, sau đó cơ sở phải xin cấp lại. Chi cục cũng có quyền đình chỉ hoặc thu hồi giấy phép nếu cơ sở vi phạm nghiêm trọng các quy định về ATVSTP.
- Kiểm nghiệm thực phẩm và phòng chống ngộ độc: Để đảm bảo tiêu chuẩn thực phẩm an toàn, chi cục phối hợp với các trung tâm kiểm nghiệm được chỉ định để kiểm nghiệm thực phẩm định kỳ hoặc đột xuất. Việc kiểm nghiệm bao gồm xét nghiệm mẫu thực phẩm nhằm phát hiện vi sinh vật gây bệnh, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, chất cấm hoặc các chỉ tiêu ô nhiễm khác. Kết quả kiểm nghiệm giúp cơ quan chức năng có cơ sở khoa học để xử lý vi phạm cũng như cảnh báo nguy cơ cho cộng đồng. Bên cạnh đó, chi cục còn triển khai các hoạt động phòng ngừa ngộ độc thực phẩm và điều tra khi xảy ra các vụ ngộ độc tập thể, phối hợp với cơ sở y tế để khắc phục hậu quả một cách nhanh chóng.
- Tuyên truyền và đào tạo kiến thức ATTP: Một nhiệm vụ không kém phần quan trọng của chi cục ATVSTP là phổ biến kiến thức, giáo dục pháp luật về an toàn thực phẩm cho người dân và doanh nghiệp. Chi cục thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn kiến thức vệ sinh thực phẩm cho chủ cơ sở và nhân viên trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm. Việc này nhằm đảm bảo mỗi người tham gia chuỗi thực phẩm đều nắm vững quy định và thực hành đúng về ATVSTP. Ngoài ra, chi cục phối hợp với các cơ quan truyền thông đẩy mạnh tuyên truyền, giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về tiêu dùng thực phẩm sạch và an toàn.
Mô Hình Quản Lý An Toàn Thực Phẩm Tại TP. HCM
Tại TP. Hồ Chí Minh, công tác quản lý ATVSTP có một mô hình đặc thù. Trước đây, thành phố thí điểm thành lập Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP.HCM (2016) trực thuộc UBND TP để thống nhất đầu mối quản lý thực phẩm (tích hợp chức năng từ Sở Y tế, Sở Nông nghiệp và Sở Công Thương). Đến năm 2024, TP.HCM tiên phong thành lập Sở An toàn Thực phẩm – sở chuyên trách đầu tiên của cả nước về an toàn thực phẩm. Sở ATTP TP.HCM thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ như một chi cục ATVSTP (nhưng với quy mô và thẩm quyền cấp sở, trực thuộc UBND thành phố).
Theo báo cáo tổng kết, năm 2024 Sở ATTP TP.HCM đã kiểm tra 15.769 cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ ăn uống, xử lý vi phạm 64 cơ sở với tổng số tiền phạt hơn 812 triệu đồng. Số lượng mẫu thực phẩm được kiểm nghiệm trong năm là trên 5.300 mẫu, qua đó phát hiện nhiều vi phạm chủ yếu ở nhóm nước uống đóng chai, nước đá và thực phẩm tươi sống. Những con số này cho thấy quy mô hoạt động giám sát của Sở ATTP rất rộng khắp, góp phần giảm thiểu nguy cơ mất an toàn thực phẩm trên địa bàn thành phố.
Tuy nhiên, mô hình Sở ATTP TP.HCM hiện vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện và đánh giá. Cuối năm 2023, Chính phủ đã quyết định kết thúc thí điểm Ban Quản lý ATTP và chuyển một phần nhiệm vụ về lại các sở ngành liên quan. Việc duy trì hay sáp nhập Sở ATTP TP.HCM đang được xem xét nhằm đảm bảo bộ máy quản lý tinh gọn nhưng vẫn hiệu quả.
Dù tổ chức bộ máy có thay đổi, mục tiêu cao nhất vẫn là quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm chặt chẽ, không để xảy ra tình trạng buông lỏng ở bất kỳ khâu nào. TP.HCM cũng như các tỉnh thành khác đều hướng tới xây dựng hệ thống quản lý ATTP đồng bộ từ cấp tỉnh xuống cơ sở, đảm bảo mọi cơ sở kinh doanh thực phẩm đều nằm trong tầm giám sát của cơ quan chức năng.
Hỗ Trợ Doanh Nghiệp Trong Đảm Bảo An Toàn Thực Phẩm
Đối với các doanh nghiệp, việc tuân thủ quy định ATVSTP và thực hiện thủ tục hành chính có thể gặp không ít khó khăn. Nhằm hỗ trợ cơ sở sản xuất kinh doanh, nhiều đơn vị tư vấn đã ra đời. Công Ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam là một trong những đối tác uy tín, đồng hành cùng doanh nghiệp trong lĩnh vực này. Công ty (với trang thông tin chính thức tại atvstp.org.vn) chuyên tư vấn và hỗ trợ làm hồ sơ xin giấy phép ATTP, dịch vụ kiểm nghiệm thực phẩm và công bố chất lượng sản phẩm, cũng như đào tạo kiến thức VSATTP theo đúng quy định Bộ Y tế.
Đội ngũ chuyên gia của Công ty TCCL Việt Nam có kinh nghiệm làm việc trực tiếp với Sở ATTP TP.HCM, giúp quy trình đăng ký giấy phép của doanh nghiệp diễn ra nhanh chóng, chính xác và đúng pháp luật. Nhờ sự hỗ trợ từ các tổ chức tư vấn ATVSTP như vậy, doanh nghiệp có thể tiết kiệm thời gian, giảm thiểu sai sót hồ sơ và sớm đủ điều kiện đi vào hoạt động kinh doanh thực phẩm an toàn.
Bên cạnh dịch vụ tư vấn, các doanh nghiệp cũng nên chủ động liên hệ với chi cục ATVSTP địa phương để được hướng dẫn chi tiết. Hiện nay, thông tin liên hệ của chi cục ATVSTP tại 63 tỉnh thành đều được công bố công khai. Chẳng hạn, Chi cục ATVSTP Hà Nội đặt tại 70 Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa; Chi cục ATVSTP TP.HCM (thuộc Sở Y tế trước đây) đặt tại 59 Nguyễn Thị Minh Khai, Quận 1. Mỗi chi cục đều có bộ phận “một cửa” tiếp nhận hồ sơ cấp phép, giải đáp thắc mắc về thủ tục cho người dân và doanh nghiệp.
Ngoài ra, cổng thông tin điện tử của các chi cục (hoặc Sở Y tế) cũng cung cấp biểu mẫu hồ sơ và hướng dẫn mới nhất về quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm. Việc minh bạch thông tin và hợp tác chặt chẽ giữa cơ quan quản lý với doanh nghiệp sẽ tạo thuận lợi trong quá trình chứng nhận, đồng thời nâng cao hiệu quả giám sát thực phẩm sạch trên thị trường.
Kết Luận
Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm giữ vai trò then chốt trong việc duy trì thực phẩm an toàn cho cộng đồng. Từ công tác tham mưu chính sách, quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm đến thanh tra, cấp phép và xử lý vi phạm, chi cục ATVSTP đảm bảo rằng mỗi bữa ăn của người dân đều được bảo vệ bởi các tiêu chuẩn an toàn cao nhất.
Đối với người dân và doanh nghiệp, việc hiểu rõ chức năng của chi cục giúp họ chủ động tuân thủ quy định, cùng chung tay xây dựng một môi trường thực phẩm lành mạnh. An toàn thực phẩm không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý, mà còn là ý thức của toàn xã hội vì sức khỏe của chính chúng ta và các thế hệ mai sau.
