Giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm (hay Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm) là giấy chứng nhận do cơ quan nhà nước cấp, xác nhận cơ sở kinh doanh thực phẩm đã đáp ứng các tiêu chuẩn về vệ sinh và an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật.
Đây là yêu cầu bắt buộc đối với hầu hết doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm trước khi đi vào hoạt động. Việc có giấy phép này không chỉ giúp cơ sở hoạt động hợp pháp, tránh bị xử phạt, mà còn tạo niềm tin cho người tiêu dùng về chất lượng và vệ sinh thực phẩm.
Đối tượng cần có giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm
Theo Luật An toàn thực phẩm 2010 và các văn bản hướng dẫn, mọi cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm đều phải xin giấy chứng nhận an toàn thực phẩm trước khi hoạt động, trừ một số trường hợp được miễn theo quy định.
Cụ thể, Nghị định 15/2018/NĐ-CP liệt kê các trường hợp miễn gồm: sản xuất ban đầu nhỏ lẻ; kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ; bán thực phẩm đóng gói sẵn không cần chế biến; kinh doanh thực phẩm không có địa điểm cố định (bán rong); và một số cơ sở đã có chứng nhận HACCP, ISO 22000 hoặc tương đương.
Ngoài các trường hợp trên, tất cả cơ sở khác liên quan đến thực phẩm (sản xuất, chế biến, kinh doanh, nhập khẩu, phân phối) đều phải có giấy phép ATTP trước khi mở cửa phục vụ.
Những nhóm cơ sở điển hình bắt buộc xin giấy phép VSATTP có thể kể đến:
- Cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm: Nhà máy, xí nghiệp chế biến thực phẩm (thực phẩm tươi sống, đông lạnh, đóng hộp, đóng gói…); cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm; cơ sở sơ chế, bảo quản, đóng gói nông sản thực phẩm.
- Cơ sở kinh doanh thực phẩm: Siêu thị, chợ đầu mối, cửa hàng bán lẻ thực phẩm; cửa hàng chuyên doanh thực phẩm tươi sống, thực phẩm chế biến sẵn; cơ sở kinh doanh thực phẩm online có kho bãi lưu trữ.
- Cơ sở dịch vụ ăn uống: Nhà hàng, khách sạn có phục vụ ăn uống; quán ăn, căng-tin; bếp ăn tập thể tại công ty, trường học, bệnh viện; dịch vụ catering tiệc cưới, suất ăn công nghiệp.
- Cơ sở nhập khẩu, phân phối thực phẩm: Doanh nghiệp nhập khẩu thực phẩm về bán trong nước; kho bảo quản, phân phối thực phẩm nhập khẩu cho thị trường.
- Các cơ sở khác: Các hình thức sản xuất, kinh doanh thực phẩm khác không thuộc diện được miễn theo quy định pháp luật.
Vì sao cần giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm?
Tuân thủ pháp luật: Giấy chứng nhận ATTP là yêu cầu pháp lý nhằm đảm bảo cơ sở thực phẩm đáp ứng điều kiện vệ sinh an toàn theo Luật. Cơ sở không có giấy phép này khi hoạt động có thể bị coi là vi phạm và bị xử phạt hành chính nặng. Theo Nghị định 115/2018/NĐ-CP (sửa đổi 2021), mức phạt có thể lên tới 60 triệu đồng tùy mức độ vi phạm. Thậm chí, cơ sở tái phạm hoặc gây hậu quả nghiêm trọng có thể bị đình chỉ hoạt động.
Bảo vệ sức khỏe cộng đồng: Mục tiêu chính của giấy phép VSATTP là đảm bảo thực phẩm cung cấp ra thị trường an toàn cho người sử dụng. Quy trình thẩm định để cấp giấy phép giúp sàng lọc, yêu cầu cơ sở cải thiện điều kiện vệ sinh, qua đó phòng ngừa nguy cơ ngộ độc thực phẩm và các bệnh truyền qua thực phẩm. Như bà Phạm Khánh Phong Lan – Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM – đã nhấn mạnh, mục tiêu là “người dân được an tâm mỗi khi chọn lựa đồ ăn”, và thực phẩm lưu thông phải đạt tiêu chuẩn an toàn theo luật định.
Nâng cao uy tín doanh nghiệp: Một cơ sở có giấy chứng nhận ATTP sẽ tạo niềm tin hơn với khách hàng và đối tác. Đây là minh chứng rằng doanh nghiệp có trách nhiệm với sức khỏe cộng đồng, tuân thủ quy định và quy trình sản xuất kinh doanh đảm bảo vệ sinh. Giấy phép ATTP cũng giúp doanh nghiệp tránh các rủi ro pháp lý và gián đoạn kinh doanh do bị thanh tra, xử phạt.
Điều kiện và thủ tục xin cấp giấy phép VSATTP
Để được cấp giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm, cơ sở kinh doanh phải đáp ứng đầy đủ điều kiện về cơ sở vật chất, con người và quy trình theo luật định. Dưới đây là những điều kiện cơ bản và thủ tục xin cấp giấy chứng nhận ATTP:
Điều kiện cơ bản để được cấp giấy phép ATTP
- Đủ điều kiện vệ sinh cơ sở: Cơ sở sản xuất, chế biến phải đảm bảo sạch sẽ, có địa điểm, nhà xưởng, trang thiết bị phù hợp để xử lý thực phẩm an toàn. Bố trí khu vực chế biến, bảo quản, nhà vệ sinh, xử lý chất thải… theo đúng quy chuẩn.
- Đảm bảo sức khỏe và kiến thức của nhân sự: Chủ cơ sở và người trực tiếp tham gia sản xuất, chế biến thực phẩm phải có giấy khám sức khỏe hợp lệ và giấy xác nhận đã được tập huấn kiến thức ATTP. Nhân viên cần được đào tạo về quy trình vệ sinh, an toàn trong quá trình làm việc.
- Nguồn nguyên liệu an toàn: Doanh nghiệp phải chứng minh nguồn gốc nguyên liệu sạch, có giấy tờ chứng minh nguyên liệu đạt tiêu chuẩn và nguồn nước sử dụng trong sản xuất đã qua kiểm nghiệm.
- Hệ thống quản lý chất lượng: Áp dụng các biện pháp kiểm soát an toàn thực phẩm trong quá trình sản xuất, bảo quản (ví dụ: thực hành tốt vệ sinh, lưu mẫu thức ăn, quy trình kiểm soát nhiệt độ bảo quản, v.v.). Nhiều cơ sở lớn triển khai các hệ thống như GMP, HACCP, ISO 22000… nhằm nâng cao mức độ an toàn.
Hồ sơ xin cấp giấy phép VSATTP
Khi các điều kiện đã đáp ứng, cơ sở tiến hành chuẩn bị hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận. Hồ sơ bao gồm các giấy tờ pháp lý và tài liệu kỹ thuật sau:
- Đơn đề nghị cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP (theo mẫu quy định).
- Bản sao công chứng Đăng ký kinh doanh của cơ sở (ngành nghề liên quan thực phẩm).
- Bản thuyết minh cơ sở vật chất: Bản vẽ sơ đồ mặt bằng cơ sở, khu vực chế biến; sơ đồ quy trình sản xuất, bảo quản thực phẩm tại cơ sở.
- Giấy tờ về nhân sự: Bản sao giấy khám sức khỏe của chủ cơ sở và nhân viên trực tiếp sản xuất; bản sao giấy chứng nhận tập huấn kiến thức VSATTP của chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất.
- Cam kết đảm bảo ATTP: Bản cam kết đảm bảo an toàn thực phẩm và các giấy xác nhận nguồn gốc nguyên liệu, kết quả kiểm nghiệm nước phục vụ sản xuất.
- Các giấy tờ khác theo yêu cầu từng lĩnh vực (nếu có), ví dụ: giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện về môi trường, PCCC (phòng cháy chữa cháy) đối với nhà xưởng lớn,…
Quy trình nộp hồ sơ và thẩm định
- Nộp hồ sơ: Doanh nghiệp nộp bộ hồ sơ xin cấp giấy phép tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Tùy theo lĩnh vực sản xuất kinh doanh thực phẩm, cơ sở sẽ nộp hồ sơ tại Sở Y tế, Sở Nông nghiệp & PTNT hoặc Sở Công Thương của địa phương (hoặc Sở An toàn thực phẩm đối với TP. HCM từ năm 2024). Ví dụ: Cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống thường nộp tại Chi cục ATVSTP thuộc Sở Y tế; cơ sở sản xuất nông sản nộp tại Sở Nông nghiệp; sản xuất bánh kẹo, sữa thuộc Sở Công Thương quản lý. Tại TP. Hồ Chí Minh, từ 2024, đã thành lập Sở An toàn thực phẩm TP.HCM trực thuộc UBND TP.HCM – cơ quan chuyên trách thống nhất quản lý và cấp giấy chứng nhận ATTP trên địa bàn thành phố.
- Thẩm định hồ sơ và kiểm tra thực tế: Trong khoảng 5 – 15 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan chức năng sẽ thẩm định hồ sơ và liên hệ kiểm tra thực tế tại cơ sở. Đoàn thẩm định sẽ đánh giá điều kiện vệ sinh cơ sở, trang thiết bị, quy trình chế biến, hồ sơ nguồn gốc nguyên liệu… Nếu phát hiện hồ sơ thiếu sót hoặc điều kiện chưa đạt, cơ quan sẽ thông báo để cơ sở bổ sung, khắc phục.
- Cấp giấy chứng nhận: Nếu kết quả thẩm định đạt yêu cầu, trong vòng khoảng 15 ngày làm việc cơ quan có thẩm quyền sẽ cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm cho doanh nghiệp. Giấy chứng nhận (giấy phép ATTP) này có hiệu lực tối đa 3 năm kể từ ngày cấp. Trước khi hết hạn 6 tháng, cơ sở phải nộp hồ sơ xin cấp lại nếu muốn tiếp tục kinh doanh. Trong thời gian giấy phép có hiệu lực, cơ quan chức năng vẫn có thể kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất. Nếu cơ sở vi phạm quy định về an toàn thực phẩm, giấy phép có thể bị thu hồi trước thời hạn.
- Trường hợp chưa đạt: Nếu cơ sở chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu trong đợt thẩm định, cơ quan sẽ có văn bản yêu cầu cơ sở khắc phục các vi phạm và sẽ thẩm định lại sau khi nhận báo cáo khắc phục. Cơ sở chưa có giấy phép mà vẫn kinh doanh sẽ bị xử lý vi phạm theo quy định (nhắc nhở, phạt tiền, đình chỉ hoạt động tùy mức độ). Do đó, doanh nghiệp nên chủ động hoàn thiện điều kiện và hồ sơ trước khi mời thẩm định để tránh bị kéo dài thời gian hoặc bị phạt.
Hỗ trợ xin giấy phép và lưu ý cho doanh nghiệp
Quy trình xin giấy phép VSATTP đòi hỏi doanh nghiệp phải nắm rõ quy định pháp luật và chuẩn bị kỹ lưỡng về cơ sở, hồ sơ. Để tiết kiệm thời gian và đảm bảo thành công, nhiều doanh nghiệp đã tìm đến dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp.
Các đơn vị tư vấn như Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam (Công ty TNHH LEGAL LÊ GIA) có kinh nghiệm đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc hoàn tất thủ tục, chuẩn bị hồ sơ theo đúng yêu cầu của Sở An toàn thực phẩm TP.HCM và các cơ quan liên quan. Sự hỗ trợ từ những chuyên gia am hiểu luật và quy trình sẽ giúp cơ sở sớm đạt được giấy chứng nhận, tuân thủ đúng quy định, từ đó yên tâm phát triển kinh doanh.
Tóm lại, giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm là tấm “giấy thông hành” bắt buộc đối với cơ sở kinh doanh thực phẩm, đảm bảo sản phẩm đưa đến người tiêu dùng là an toàn và hợp pháp. Việc chủ động xin cấp giấy phép và tuân thủ các tiêu chuẩn ATTP không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý, mà còn góp phần nâng cao chất lượng thực phẩm trên thị trường, bảo vệ sức khỏe cộng đồng một cách bền vững.
